کهیر (Urticaria) ، برآمدگی های خارش دار پوستی هستند که به صورت لکه های برجسته و قرمز با حاشیه مشخص ظاهر می‌شوند. این برآمدگی ها گاهی به صورت ناگهانی در بخش های خاصی از پوست ظاهر می شوند یا در سراسر بدن گسترش می یابند و شکلی شبیه به نیش حشرات دارند. کهیر یک واکنش پوستی به مواد آلرژی زا است که بدن در معرض آنها قرار می‌گیرد و اندازه آن می تواند از چند میلی متر تا به اندازه کف دست متغیر باشد. این بیماری معمولاً با آنتی هیستامین ها تسکین می‌یابد و در عرض ۲۴ ساعت خود به خود برطرف می‌شود. کهیر حاد ممکن است باعث علائمی مانند احساس فشار در قفسه سینه ، خس خس سینه ، تنگی نفس و حتی مرگ به دلیل واکنش های آنافیلاکتیک شود. در صورت بروز این علائم ، مراجعه فوری به متخصص پوست ضروری است.
انواع کهیر
این بیماری پوستی را می‌توان بر اساس مدت زمان آن به دو نوع تقسیم کرد:
کهیر حاد
که بیش از ۶ هفته طول نمی‌کشد. اغلب در عرض یک هفته برطرف می شود و کمتر از ۴۰٪ موارد به نوع مزمن تبدیل می شود.
کهیر مزمن
که بیش از ۶ هفته ادامه دارد و حداقل دو بار در هفته رخ می‌دهد و در بیشتر بیماران بیش از یک سال باقی می‌ماند. نوع مزمن می تواند خود به خود (ایدیوپاتیک) باشد یا بر اثر محرک های مشخص ایجاد شود.
علل کهیر
این بیماری کوتاه مدت به دلیل واکنش غیرطبیعی سیستم ایمنی بدن ایجاد می شود. در برخی از موارد ، نوع مزمن به دلیل ترشح آنتی بادی های IgE رخ می دهد و ممکن است بدون هیچ محرک خارجی ایجاد شود.
همچنین ، می تواند به علت واکنش بدن به مواد آلرژی زای محیطی یا مواد شیمیایی موجود در اشیای روزمره ایجاد شود که سبب تحریک ترشح هیستامین می شوند. هیستامین پروتئینی است که از سلول های ماستسل آزاد شده و در بافت ها ، مویرگ ها و پایانه های عصبی منتشر می‌شود.
عوامل تحریک کننده کهیر
- غذاها : غذاهای دریایی ، آرد گندم، آجیل ، سویا ، گندم ، تخم مرغ ، شیر ، رنگ های خوراکی و مواد نگهدارنده.
- داروها: داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، آسپیرین ، انسولین ، مورفین ، مهارکننده های ACE ، آنتی بیوتیک‌ها.
- مواد شیمیایی : مواد لاستیکی و مصنوعی.
- نیش حشرات : گزش حشرات ، گرد و غبار ، پشم.
- گیاهان آلرژی زا :گیاهان دارای موهای تحریک کننده مانند پیچک سمی ، گرده گیاهان و گزنه ها.
- صمغ و لاتکس گیاهی : صمغ درختان ، لاتکس ، صمغ موز ، صمغ انبه.
- آلرژی به برخی میوه ها : حساسیت به کیوی ، شاه بلوط.
- مواد آرایشی : برخی از انواع لوازم آرایشی.
- بیماری ها : بیماری های تیروئید ، لوپوس ، فارنژیت ، التهاب لوزه ، برخی انواع سرطان.
- عفونت ها : عفونت های ویروسی ، باکتریایی ، قارچی یا انگلی
- عوامل محیطی : تغییرات دما ، قرار گرفتن در معرض گرما یا سرما ، نور خورشید ، اشعه UV، تعریق .
- اصطکاک پوستی : لباس های تنگ ، کمربند ، اصطکاک پوست.
- مواد حاجب در تصویربرداری پزشکی : مواد حاجب استفاده شده در سی تی اسکن یا ام آرآی.
- استرس و اضطراب : کم‌خوابی و ضعف سیستم ایمنی بدن
علائم کهیر
علائم این بیماری و شدت آن بسته به منبع آلرژی و واکنش فرد به آلرژن متفاوت است.
این علائم شامل موارد زیر است:
- لکه های برجسته و متورم با اندازه های مختلف از ۰.۵ تا ۱۰ سانتی متر ، دارای لبه های مشخص و بدون پوسته‌ریزی.
- لکه های قرمز یا صورتی رنگ که هنگام فشار دادن کم رنگ می شوند و ممکن است در سراسر بدن یا نواحی خاصی ظاهر شوند.
- خارش شدید همراه با تحریک و احساس سوزش در پوست.
بروز کهیر به صورت خود به خود که معمولاً ظرف ۲۴ ساعت از بین می رود. نوع عودکننده آن ۲ تا ۳ بار در هفته و به مدت چندین ماه ظاهر می شوند. بروز این بیماری در شرایط خاص مانند مواجهه با هوای گرم یا سرد ، نور خورشید ، تعریق ، ورزش یا استرس ممکن است رخ دهد.
علائم شدید کهیر حاد
- گسترش سریع این بیماری در سراسر بدن ، از جمله بازوها ، پاها ، صورت ، اطراف چشم ها و دهان.
- تورم صورت ، لب ها و چشم ها، مشابه آنژیوادم.
- علائم تنفسی مانند انسداد راه های هوایی ، آسم ، گرفتگی بینی و تنگی نفس.
- علائم قلبی عروقی مانند احساس فشار در قفسه سینه و افت فشار خون.
- علائم گوارشی از قبیل حالت تهوع ، استفراغ ، درد شکم و اسهال.
- سرگیجه همراه با احساس غش ، تب و درد مفاصل در سراسر بدن.
کهیر چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک با گرفتن سابقه پزشکی و انجام معاینه فیزیکی علائم بیمار را ارزیابی کرده و شدت واکنش آلرژیک را بررسی می‌کند. همچنین درباره تماس با آلرژن هایی مانند مواد غذایی ، داروها ، نیش حشرات سمی ، لاتکس ، گرده گیاهان یا سایر مواد شیمیایی سؤال خواهد کرد. علاوه بر این ، پزشک آزمایش های تشخیصی تکمیلی را برای شناسایی علت آلرژی انجام می دهد که شامل روش های زیر است:
- آزمایش خراش پوستی (Skin Prick Test) : در این آزمایش ، عصاره های پروتئین آلرژن روی پوست ریخته شده و با یک سوزن نازک به درون پوست تزریق می‌شود. در صورت وجود آلرژی ، واکنش پوستی به شکل یک برجستگی خارش دار ظاهر می‌شود. نتیجه این آزمایش معمولاً ظرف ۲۰ دقیقه مشخص می‌شود و خطر ایجاد کهیر در سایر نواحی بدن بسیار کم است.
- آزمایش خون آلرژی (Specific IgE Test) : این آزمایش مقدار ایمونوگلوبولین E (IgE) اختصاصی آلرژن را که توسط سلول های ایمنی ترشح می‌شود ، اندازه‌گیری می‌کند. سطح بالای IgE نشان‌دهنده تماس قبلی بدن با آلرژن های خاص است که کهیر را تحریک می‌کنند. نتیجه این آزمایش معمولاً طی ۲ تا ۳ روز آماده می‌شود.
درمان کهیر
معمولاً این بیماری خود به خود و بدون نیاز به درمان خاصی برطرف می‌شود. با این حال ، تشخیص دقیق توسط پزشک برای بررسی علائم و تجویز دارو توصیه می‌شود ، زیرا داروها می‌توانند خارش را کاهش داده و روند بهبودی را تسریع کنند.
پزشک ممکن است یکی از روش های درمانی زیر را در نظر بگیرد:
- آنتی هیستامین ها: برای کاهش شدت خارش ، تورم و سایر علائم آلرژی.
- ایمونوتراپی آلرژن : در موارد مزمن ، پزشک از حساسیت زدایی آلرژن برای کاهش ترشح بیش از حد آنتی بادی IgE ، کاهش علائم و خارش استفاده می کند.
- داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی : در صورتی که این بیماری مزمن به آنتی هیستامین ها پاسخ ندهد ، پزشک این داروها را برای بهبودی سریع تر تجویز می کند:
- داروهای ضدالتهابی : در موارد کهیر شدید یا آنژیوادم ، پزشک ممکن است کورتیکواستروئیدهای خوراکی را برای کاهش التهاب ، تورم و خارش تجویز کند.
- داروهای بیولوژیک : این داروها به کاهش ترشح غیرطبیعی آنتی بادی IgE کمک می‌کنند ، اما سیستم ایمنی را سرکوب نمی‌کنند. پزشکان این داروها را فقط برای موارد مزمن تجویز می‌کنند.
- داروهای مخصوص آنژیوادم ارثی : در بیماران مبتلا به آنژیوادم ارثی که دچار تورم در زیر پوست ، مخاط راه هوایی فوقانی و دستگاه گوارش می‌شوند ، پزشک داروهای خاصی را برای پیشگیری و درمان علائم تجویز می‌کند زیرا آنتی‌هیستامین ها ، اپی‌نفرین و استروئیدها در این موارد تأثیر چندانی ندارند.
کمک های اولیه برای درمان کهیر در خانه
موارد خفیف را می‌توان با روش های زیر در خانه تسکین داد:
- مصرف آنتی هیستامین های بدون نسخه ، مانند آنتی هیستامین های غیرخواب آور
- استفاده از پمادهای موضعی استروئیدی
- حمام آب سرد یا استفاده از کمپرس سرد برای کاهش خارش
عوارض کهیر
این بیماری می‌تواند منجر به عوارض جدی شود. از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آنژیوادم (Angioedema) : تورم شدید در بافت های زیرپوستی که می تواند باعث تورم صورت ، گلو و انسداد راه های هوایی شود و خطر مرگ را به همراه داشته باشد.
- آنافیلاکسی (Anaphylaxis) : واکنش آلرژیک شدید که در افراد حساس به آلرژن هایی مانند داروها ، غذاها و نیش حشرات رخ می دهد. این وضعیت باعث تنگی نفس ، فشار قفسه سینه ، افت فشار خون و تپش قلب شدید شده و نیاز به تزریق فوری اپی نفرین (EpiPen) دارد.
پیشگیری از کهیر
- از تماس با آلرژن های شناخته شده مانند مواد غذایی حساسیت زا ، داروها ، گرده گیاهان ، گرما ، استرس و مواد محرک پرهیز کنید.
- لباس های گشاد و نخی بپوشید و از پوشیدن لباس های تنگ ، زبر و خزدار که باعث تحریک پوست می‌شوند ، خودداری کنید.
- قرار گرفتن در معرض دمای خیلی گرم یا سرد ، نور خورشید و اشعه ماورای بنفش را کاهش دهید و در صورت لزوم از کرم ضدآفتاب استفاده کنید.
- از خاراندن پوست خودداری کنید تا از تحریک بیشتر و انتشار کهیر جلوگیری شود.
- آزمایش پوستی آلرژی (Skin Prick Test) یا آزمایش خون آلرژیرا (IgE Test) را انجام دهید.
- خواب کافی داشته باشید و از استرس و اضطراب دوری کنید.
کهیر شبانه چیست؟
کهیر شبانه به دلیل قرار گرفتن در معرض آلرژن ها نزدیک به زمان خواب مانند مصرف برخی داروهای شبانه ، آلرژن های موجود در لباس و ملحفه یا تغییرات دمایی اتاق ممکن است رخ دهد. همچنین ، شواهد نشان می دهد که سلول های مست (Mast Cells) بر اساس ریتم شبانه روزی بدن واکنش نشان می‌دهند و ترشح هیستامین در شب افزایش می‌یابد که باعث تشدید التهاب ، تورم و خارش در این زمان می‌شود.
کهیر چقدر طول می کشد؟
- نوع حاد معمولاً بین ۲-۳ روز تا ۲-۳ هفته به طور خود به خود برطرف می‌شود.
- نوع مزمن که معمولاً بیش از ۶ ماه ادامه دارد ممکن است بیش از یک سال نیز طول بکشد.
- این بیماری یک واکنش آلرژیک است که باید از ریشه درمان شود.
- کهیر باعث خارش و ناراحتی پوستی شده و بر زندگی روزمره تأثیر می‌گذارد. هر چند آنتی هیستامین ها می توانند نوع حاد آن را کنترل کنند اما شناسایی علت اصلی آن برای درمان قطعی ضروری است. در صورت عدم درمان ، کهیر می‌تواند به یک بیماری مزمن تبدیل شود که اثرات طولانی مدتی بر کیفیت زندگی دارد.
